Çiftçilere ve üreticilere destekleriyle, kendine has ürünleri koruma ve geliştirme yöntemiyle, tarım kooperatifleşmesinde farklı bir strateji sürdürmesiyle, dünyanın en büyük tarım üniversitesiyle, dünyanın en çok ihracat yapan ilk 3 ülkesinden biri olmasıyla “Hollanda Tarımı” son günlerin en çok konuşulan konularından. Hollanda tarımındaki gelişmeleri, rakamları ve stratejilerini sizler için derledik.
Türkiye yüzölçümünün sadece yüzde 7’si kadar bir tarım arazisine sahip olan Konya ilimiz ile aynı yüzölçümü sahip Hollanda dünyanın atom karıncası durumunda. Hollanda, Amerika Birleşik Devletleri’nden sonra en çok tarım ürünü ihracatçısı konumunda. Hollanda aynı zamanda Çin, Amerika, Rusya’dan sonra dünyanın en çok tarım yapan 4. ülke konumunda. Hollanda çiçekleri, peyniri, domatesi, sebzeleri, baklagilleri ile ünlüdür. Hollanda bahçecilik sektöründe uzun süredir liderlik konumunda. Hollanda’nın coğrafi yapısına bakıldığında kaynaklar kıt, şartlar zor gözükse de yıllardır tarımda adeta bir mucize yaratıyor. 2021 yılı verileri de ülkenin tarımda yazdığı başarı hikâyesini teyit ediyor. Hollanda’nın tarım ürünleri ihracatı 118 milyar dolar (104.7 milyar euro) gibi rekor bir seviyeye ulaştı. Çevre dostu ve canlı sağlığını baz alan tarım politikalarıyla et, süt, kesme çiçek, çiçek soğanı ve tohum gibi bir çok tarım ürünü üretiminde dünyanın ilk 3 ülkesi arasında yer alıyor. Bu sayımızda araştırma tezlerinden, haberlerden, köşe yazılarından, resmi verilerden elde ettiğimiz birbirinden farklı kaynaklardan yaptığımız araştırmalar ile Hollanda Tarımını sizler için hazırladık.
Tarım Kooperatifleşmesi
Hollanda’daki bütün tarımsal üretim ve pazarlama, üretici kooperatiflerinin eliyle yürütülüyor. En bilinen kooperatif ise Flora Holland adındaki dünyanın en güçlü kooperatifleri arasında yer alıyor. Öyle bir birlik ki Flora Holland, sebzeden meyveye, çiçekten süte kadar pek çok konuda birlikte hareket ediyor. Tek bir alanda kooperatifleşme değil, tarım kooperatifleşmesi konusunda hem fikirler. Flora Holland ile sağladıkları birlik Hollanda’yı hem üretim hem de pazar lideri yapıyor. Ülkede faaliyet gösteren 6 farklı çiçek mezadı geçen yıl bir araya gelerek, bu merkezi oluşturmuş.
Türkiye’nin 18’de Biri Kadar Olan Hollanda, Tarım Ürünleri İhracatında Türkiye’yi Nasıl Geçiyor?
Hollanda’nın öncülüğünü ettiği “Altın üçgen modeli” tarım sektörünün vazgeçilmezi konumundadır. Altın üçgen formülü ifadesi tarımsal araştırma/eğitim, özel sektör ve kamunun başarılı iş birliği ilişkisiyle ortaya çıkıyor. Hollanda’yı ABD’den sonra dünyanın ikinci büyük tarım ihracatçısı yapan formülün detaylarına bakınca karşımıza kamu-üniversite-özel sektör işbirliği, planlı ve verimli üretim modeli, doğru destek politikası, Ar-Ge ve inovasyon çalışmaları, start-up ve girişimciliği destekleyen yatırım iklimi, kooperatifleşme ve katma değerli pazarlama stratejileri gibi faktörler çıkıyor. Sadece Türkiye değil, çoğu Avrupa ülkesi de Hollanda’nın bu stratejisini yeni keşfetmiş durumda. Yüzölçümü bakımından en büyük ülke olan Almanya dahi Hollanda’nın ürettiği kadar bitki türü ve miktarı üretememekte.
2030 Hedefi Tarımda Liderlik
Hollanda, yeşil etiket ve yeşil sertifika adını verdiği yetki belgesi ile hem doğaya hem de canlı sağlığını koruyan tarım politikaları sürdürüyor. Hollanda’da tarım yapmak istiyorsanız gerekli evraklar haricinde yetkinlik belgeleri de gerekiyor. Yetkinlik belgeleriniz yoksa Hollanda’da tarım yapamıyorsunuz. Her üretici firma, yetiştirici, çiftçi için alanında uzman personel Hollanda tarafından görevlendiriliyor. Bilirkişiler ile çiftçiler arasında oluşan işbirliğiyle birlikte zaman, maliyet, işgücü kaybı minimuma inerken; kısa sürede sağlıklı, kaliteli ve verimli ürün elde ediliyor. Hollanda’nın yakın dönemdeki hedefi ise 2030 yılına kadar döngüsel tarımda dünya lideri olmak.
Hollanda hükümeti ve çiftçi arasında köprü; Rabobank
Hollanda tarımı denilince lokomotiflerden biri de Rabobank’tır. Rabobank, Hollanda’nın dünyaca ünlü tarım bankasıdır. 130 yıla yakın geçmişe sahip Rabobank’ın kurucuları da sahipleri de çiftçiler oluşur. Hollanda tarımının yüzde 90’ını Rabobank finanse ediyor. Rabobank adı üzerinde bir banka olmasıyla birlikte aynı zamanda bir çiftçi kooperatifidir. Tarımsal üretimin tamamının gerçekleştirildiği seralarla ilgili küçük, orta ve büyük ölçekli her türlü finansman Rabobank’ın ilgi alanında. Rabobank’ın günümüzdeki toplam varlıklarının değeri 600 milyar Euro’yu aşmış durumda.
Wageningen Üniversitesi
1876 yılında eğitim hayatına başlayan ve günümüze kadar faaliyetlerini devam ettiren Wageningen Üniversitesi, dünyanın gıda ve tarım alanında en büyük üniversitesidir. ABD, Almanya, Rusya, Çin gibi ülkelerde üretim yapan ünlü tarım firmaları ve personelleri, üreticiler, öğrenciler tarım hakkında Wageningen Üniversitesi'nde eğitim almakta. Eğitim, araştırma ve nitelikli iş gücünün etkisiyle dünyanın en büyük 20 tarım ve gıda şirketinin 15’inin üretim ve Ar-Ge merkezleri Hollanda’da konuşlanmış durumda. Yüzden fazla ülkeden 6.800’den fazla çalışan ve 12.900 öğrenci, sağlıklı gıda ve yaşam ortamı alanında dünyanın her yerinde çalışıyor.
Dünyanın Bahçıvanı Lakabı
Hollanda ile özdeşleşmiş ürünlerden lale, portakal, lavanta gibi ürünler haricinde aynı zamanda dünya patates tohumu ihracatında da lider bir ülke. Dünyada üretilen toplam tohumun üçte ikisi Hollanda’ya ait. Hollanda’da yapılan uygulama sektör ile ilgili kurumlardan toptancılara, lojistikten markete kadar tüm herkesin iyi kazanımını baz alıyor. İhraç edilebilir ürünler ise hem çiftçiye, hem toptancıya, hem de sanayiciye iyi kazandırıyor. Hollanda’da o kadar profesyonel hâle gelmiş ki, patates ticareti yapan büyük şirketler, önce marketlerin istediği patates türlerini belirliyor, sonra bunlara uygun tohumları çiftçiye dağıtarak, talep edilen miktarda ürettiriyor. Yılda 100 bin farklı patates türü eşleştirilerek, daha verimli, daha kaliteli ve daha lezzetli türler üretilmeye çalışılıyor. 100 binlerce eşleştirmeden ise sadece 1 ürün piyasaya sürülüyor.
Hollanda En Çok Ne İhraç Ediyor?
Hollanda ile özdeşleşmiş olan lale üretimi ekonomisinde büyük paya sahiptir. Hatta Hollanda, dünya çiçek üretiminin yarıdan fazlasını gerçekleştirmektedir. Sera sebzesi üretiminde ise birinciliğini korumaktadır. Hollanda, geçen yıl gerçekleştirdiği 116 milyar dolarlık tarımsal ürün ihracatıyla ikinci sırada gelirken Türkiye 19.4 milyar dolarla 23. sırada yer aldı. Hollanda’nın en çok ihraç ettiği ikinci tarım ürün grubu ise et ve et ürünleri. Önceki yıl 9.5 milyar dolar olan et ve et ürünleri ihracatı 2021’de yüzde 7 artarak 10.3 milyar dolara çıktı. Üçüncü büyük ihracat kalemi süt ve süt ürünleri ile yumurta olan Hollanda’nın 2021’de bu alandan elde ettiği ihracat geliri 9.8 milyar dolar oldu. Hollanda, 2021’de sebze ihracatından 8.1 milyar dolar, meyve ihracatından ise 7.9 milyar dolar gelir elde etti. Aynı dönemde 81.9 milyar dolarlık (72.5 milyar euro) ithalat gerçekleştiren ülkenin günün sonunda tarımda 36 milyar dolarlık net ihracatı söz konusu.
Hollanda dünya tarımındaki örnek modelinin diğer rakamlar ve oranlarla karşılaştırdığımızda;
-Kesilmiş çiçek ve çiçek soğanlarının üretim ve açık artırması Dünya birincisi.
-Tarım Ürünleri ihracatı Dünya ikincisi.
-Seralarda dönüm başına üretim miktarı AB ortalamasının 6 katı.
-Bahçecilik sektörü Toplam 460 bin kişiyi istihdam ediyor.
-Hollanda, dünyadaki süs bitkileri ticaretinin %60’ını gerçekleştiriyor.
-Çiçek soğanı üretiminde dünyadaki pazar payı ise %90.
-Bu küçük ülke aynı zamanda dünyanın en büyük tohum ihracatçısı.
-Her yıl AB pazarına giren 1800 yeni bitki çeşidinin %65’i Hollanda’dan geliyor.
-Çifçilere ve Üreticilere verilen ekipman, akaryakıt, bilirkişi, tohum yardımı vb gibi destekler ile dünyada 3. Sırada yer almaktadır.
Bekir TÜCCAR
Comments